Nederland staat voor een grote uitdaging op het gebied van wonen en zorg. Een grote en complexe uitdaging die niet alleen ligt het bouwen van 290.000 woningen geschikt voor ouderen en ontwikkelen van nieuwe woonconcepten. De uitdagingen zijn veelomvattend en vereisen een holistische benadering. Het gaat onder andere om het versterken van sociale samenhang, het bevorderen van vitale wijken, het creëren van toekomstbestendige leefomgevingen en het zorgen voor passende financiering. Duurzaamheid, zowel op ecologisch als sociaal vlak, en mobiliteit spelen hierbij een cruciale rol.
Samenwerking is de sleutel. Het vraagstuk van wonen en zorg kan niet door één enkele partij worden opgelost. Verbinding en samenwerking tussen betrokken partijen is nodig om een oplossing te bieden in dit vraagstuk. We bouwen aan lokale en regionale samenwerkingsverbanden die kunnen rekenen op brede steun van de burgers. Samenwerking tussen publieke als private partijen is essentieel om de gestelde doelen te bereiken.
Tijdens het Wonen en Zorg congres op 18 september is er samen met ruim 300 deelnemers gekeken naar wat er al gebeurt in de regio, naar belemmeringen en obstakels en samen gezocht naar mogelijke oplossingen die een antwoord kunnen bieden op het wonen en zorg vraagstuk in Nederland.
Samenwerking en creativiteit moeten helpen om het systeem samen te transformeren
Onze Demissionair Minister van Langdurige zorg Conny Helder opende het congres met een duidelijk oproep aan alle aanwezigen om de verbinding met elkaar op te zoeken, coalities te vormen en samen tot meer creativiteit te komen:
‘De sleutel in alle geslaagde projecten is om met elkaar net zo lang door te gaan tot de puzzelstukken bij elkaar komen. Dat is niet gemakkelijk, maar ik zie goede voorbeelden waar partijen nét wat creatiever zijn geweest. Dat is mijn boodschap: kijk of je toch elke keer weer creatiever kunt zijn. Dan is er gewoon meer mogelijk.’
Hoogleraar gezondheidseconomie Marcel Canoy, ging in zijn keynote in op de weg naar zorgzame buurten. Het realiseren van zorgzame gemeenschappen is essentieel in het toekomstbestendig maken van de ouderenzorg. Volgens Canoy is er al veel mogelijk, maar dan moeten de goede initiatieven wel support krijgen ook als ze (onbedoelde) systeem barrières ervaren. Daarbij gaat het niet alleen om de zorg maar ook om wonen en sociale zekerheid. We moeten af van de gewoonte op de “rode” knop te drukken en vaker de oplossing zoeken met de “groene knop”. Vaak is de rode knop het automatisme in het systeem, terwijl de groene knop vader voor afwijking zorgt en de oplossingen met een menselijke maak zoekt. Ook binnen ons systeem is er ruimte om te komen tot oplossingen.
Op zoek naar echte oplossingen en realiseren van versnelling
Tijdens de discussiepanels werden inzichten en handelingsperspectieven gedeeld over de manier waarop de knelpunten binnen het systeem kunnen worden aangepakt en hoe de randvoorwaarden voor echte versnelling in de praktijk gerealiseerd kunnen worden. Geertjen Pot (Zadelhoff/Centrum voor zorg Slotervaart) vertelde over de ambitie om het voormalige Slotervaartziekenhuis in Amsterdam-West te transformeren tot een plek waar zorg en gemeenschap samenkomen. De deuren naar de buurt staan altijd open, en er wordt gezocht naar samenwerking met burgers, maatschappelijke en commerciële partijen.
Samenwerking kan ook uit onverwachte hoeken komen. Peter Boerenfijn deelde zijn ervaringen over de samenwerking die Habion heeft gevonden met studenten van kunstacademie ArtEZ in Huis Assendorp, waar ouderen samenwonen en werken met studenten.
De boodschap bij de opening van het congres en in de paneldiscussies was helder. De oplossing ligt niet alleen bij één partij. Alle betrokken partijen in het wonen- en zorgvraagstuk moeten gezamenlijk de systemen en barrières in de zorg doorbreken. Dit is een uitdaging die alleen gerealiseerd kan worden door samenwerking, creativiteit en lef.
Met dank aan de sprekers Marcel Canoy (Vrije Universiteit Amsterdam), Mariëlle Lichtenberg (Rabobank), Hans Adriani (aanjager wonen, welzijn en zorg), Martin van Rijn (Aedes), Anneke Westerlaken (Actiz), Peter Boerenfijn (Habion), Tak Lam (BPD Woningfonds), Anton van Mansum (Orpea NL), Geertjen Pot (Zadelhoff / Centrum voor Zorg Slotervaart) en dagvoorzitter Lea Bouwmeester voor hun waardevolle bijdragen aan het congres.
Met dit congres is de eerste stap gezet om tot versnelling voor de oplossingen van het wonen en zorg vraagstuk te komen.
Ben je benieuwd naar de handelingsperspectieven en oplossingen die zijn gedeeld? Deze vind je hieronder.
Uitgebreide interviews met demissionair Minister van Langdurige Zorg en Sport Conny Helder en de sprekers van de paneldiscussies zijn te vinden op de website van de Dutch Health Hub.
Wonen en zorgvraagstuk: praktijkvoorbeelden en handelingsperspectieven
Tijdens het Wonen en Zorg congres waren er tien parallelsessies waarin ervaringsdeskundigen van verschillende betrokken partijen handelingsperspectieven deelden met betrekking tot oplossingen voor het wonen en zorgvraagstuk. Het congrees opende de weg naar waardevolle verbindingen en samenwerkingen geopend.
Oplossingen in Utrecht: Project IVVU en praktijklessen uit Nieuwegein
Het project Wonen en Zorg van de IVVU werkten lokale partijen in 25 gemeenten van zorgkantoorregio Utrecht de afgelopen 2 jaar aan oplossingen voor de toenemende vraag naar wonen en zorg. In het project ‘Wonen en Zorg’ van de IVVU werkten lokale partijen in 25 gemeenten van de zorgkantoorregio Utrecht de afgelopen 2 jaar aan oplossingen voor de toenemende vraag naar wonen en zorg. Als er alleen gefocust wordt op het ontwikkelen van nieuwe woningen en verpleeghuisplekken, zal het systeem vastlopen. We moeten zoeken in de volledige breedte aan oplossingsrichtingen. Gevonden oplossingsrichtingen hiervoor zijn het vergroten van de bewustwording van burgers, eigen kracht van burgers, versterking van de wijkinfrastructuur, diversiteit aan geschikte woningen en het verpleeghuis van de toekomst. Tijdens deze parallelsessie hebben Arnout Siegelaar van BeBright en Marieke Schouten, wethouder van Nieuwegein, een levendig gesprek gevoerd over oplossingsstrategieën zoals Arnout die de afgelopen twee jaar en circa 50 dialoogsessies in de regio Utrecht heeft verzameld. Marieke Schouten benadrukte het belang van een verantwoordelijke overheid en het opzoeken van contact met de burgers. De oplossingen en interventies zijn er al. Daarom moet er vanuit de mens gekeken worden naar de juiste oplossing en deze met elkaar verbonden worden.
Van klooster tot woon- en zorggemeenschap: vanuit samenwerking naar een omgeving met sociale impact. Do’s en dont’s vanuit de praktijk
Langer thuis wonen, betaalbare thuiszorg, gemeenschapscreatie, 500 nieuwbouwwoningen waarvan 30% sociaal, een grote diversiteit aan maatschappelijke functies, combinatiefinanciering van private ontwikkelaar en woningcorporatie. In het Kloosterkwartier in komt het allemaal samen. Een wijk waar wonen met- en zonder zorg geïntegreerd wordt, vrijwilligers een actieve rol spelen, commerciële en maatschappelijke partijen samenwerken om een leefbare en duurzame gemeenschap te creëren. Het is een voorbeeldproject voor het ministerie van Hugo de Jonge, die het als inspiratie gebruikt voor het woonzorg landschap in Nederland omdat het inspeelt op de belangrijke thema’s van deze tijd zoals ontschotting en zorg-welzijnsintegratie.
Tijdens de parallelsessies namen Michiel Wijnen, partner Zenzo Maatschappelijk Vastgoed, en Hugo de Vries manager wijkontwikkeling Area Wonen, de deelnemers mee in de do’s en don’ts bij het realiseren van zo’n leefomgeving. De markt vraagt om wijken zoals het Kloosterkwartier, maar zij zien dat er nog te weinig van dit soort wijken van de grond komen in Nederland.
Transformeren met oog voor de mens
Aljan Schut en Laurens de Lange van Draisma Bouw geloven dat transformeren van zorggebouwen “voor en met” moet gebeuren en investeren daarom in persoonlijke aandacht voor de bewoners en zorgpersoneel. Ze hechten namelijk veel waarde aan hun participatie. Dit maken zij concreet door middel van een werkatelier, gangmakers avonden en een keuvelhoek. Ze laten bewoners aan het woord, luisteren, reageren en verzorgen een dagstart. Hoe dit in de praktijk gaat vertelden Aljan Schut en Laurens de Lange tijdens hun parallelsessie.
Bekijk de hele presentatie hier
Betaalbare huurwoningen, ook als er zorg nodig is
In deze parellelsessie gingen Tak Lam en Esther Agricola, van BPD Woningfonds, in op de uitdaging om geschikte huisvesting voor ouderen met een zorgbehoefte substantieel te vergroten om te kunnen voldoen aan de vraag. Wat zijn oplossingsrichtingen? En hoe kunnen de vastgoed- en zorgsector elkaar versterken vanuit een gezamenlijke ambitie? Ook werden de resultaten gepresenteerd van een uitgebreid woonwensenonderzoek dat BPD heeft uitgevoerd onder de groep van ouderen met een zorgbehoefte. Een voorbeeld laat zien dat ondanks uitdagende marktomstandiger woonzorgprojecten door kunnen gaan.
Bekijk de hele presentatie hier
Handelingsperspectief in vastgoed, zijn er kansen of alleen bedreigingen?
Vastgoed en zorg zijn twee werelden. Actief zijn in de ene wereld geeft niet direct kennis en inzicht in die andere wereld. De zorg kan echter natuurlijk niet zonder vastgoed en in de huidige markt omgekeerd vaak ook niet. Voor de zorginstelling is er echter meer handelingsperspectief dan vaak gedacht. De imperfecte vastgoedmarkt vraagt om kennis en zelfbewustzijn van het eigen aanbod om de kansen te verzilveren.
Aart Cooiman (Rabobank) bood kennis en ervaring aan om het handelingsperspectief op het vizier te krijgen, voor de langdurige zorgwereld, vanuit (vastgoed)bancair perspectief met ruimte voor discussie, dialoog en vragen.
Bekijk de hele presentatie hier
De haalbaarheid van zorgvastgoed (ook in deze tijd van hoge kosten en rente)
Een positief verhaal van Carola Boonen, algemeen directeur van Sonneborgh, over de mogelijkheden voor de realisatie van zorgvastgoed met een gezonde exploitatie in deze tijd van hoge bouwkosten en rente. Op basis van concrete voorbeelden gaf ze aan hoe ze dit doen met oog voor een gezonde businesscase, voor zowel de zorgaanbieder, de belegger als de ontwikkelaar/bouwer.
Bekijk de hele presentatie hier
Inclusief Wonen: betaalbare huisvesting in én met de eigen wijk
Het concept Inclusief Wonen is een antwoord op de maatschappelijke behoefte van ouderen om langer zelfstandig te blijven wonen in de eigen wijk en de uitdagingen die dit met zich meebrengt. De sleutel tot het succes zit in de verbinding die we opbouwen tussen buren onderling en met de buurt. Veel maatschappelijke onderwerpen komen samen: sociale cohesie, doorstroming, betaalbaarheid, levensloopbestendigheid, bestrijden van eenzaamheid en stijgende WMO-kosten. Omdat Inclusief Wonen een oplossing biedt voor deze thema’s is het concept bekroond met de ZorgSaamWonen Award.
Tijdens deze sessie vertelden Rens Rikken, adjunct-directeur bij Van Wijnen Projectontwikkeling, en Arjan Haaima, architect en partner bij Oostwest architecten over hun ervaringen, maar bespraken vooral de opgave waar we voor staan en de bijdrage die Inclusief Wonen hieraan kan leveren. Hoe kunnen we een meer inclusieve toekomst realiseren?
Bekijk de hele presentatie hier
Veilingterrein Venlo: duurzaam samen werken aan ‘positive living’
Stel… Je mag helemaal opnieuw beginnen. Hoe ziet onze wereld er dan uit? Hoe willen we wonen, werken en leren? Hoe willen we leven?
Veilingterrein Venlo ziet de potentie van een gebied waar alles mogelijk is. Waar bewoners, bedrijven en scholen samen een gezond en innovatief leefgebied creëren. Met het glas halfvol en een onbevangen blik. Een mooi voorbeeld hoe je door breed samen te werken en over zichtbare (en onzichtbare) grenzen heen durft te kijken woonzorgontwikkelingen wel in een versnelling krijgt. Venlo Veilingterrein is ruim 7 hectare gezonde leefgebied om te wonen, leren, verblijven en werken. Een ecosysteem voor zorginnovatie. Vliegwiel voor positieve gezondheid. Thuisbasis voor een positieve levensstijl.
Gard Stals, directeur JPO projectontwikkeling (onderdeel van VolkerWessels), nam deelnemers mee in de ins en outs van dit bijzondere project.
Bekijk de hele presentatie hier
Wonen en zorg zonder verpleeghuis, hoe doen we dat in de toekomst?
De ouder wordende samenleving vraagt veel van iedereen. Burgers, woningcorporaties, gemeenten en zorgorganisaties. Iedereen moet anders gaan kijken, denken en doen. Door het tekort aan (zorg-) personeel kunnen we de huidige wijze waarop we de zorg hebben georganiseerd niet meer volhouden. Dat betekent dat de burger zelf weer in regie moet komen. Voor de ouderenzorg betekent dit dat er alleen nog verpleeghuiszorg geboden kan worden voor de aller kwetsbaarsten en dat met significant minder medewerkers. Door deze ontwikkelingen kijken we ook anders naar wonen en zorg. Mireille de Wee en Patrick de Rooij, bestuurders bij Mijzo, namen de deelnemers mee in wat dit betekent voor huisvesting en de bijpassende transformatie. Want in deze tijd, is een beetje veranderen, of een beetje efficiënter werken niet genoeg.
Bekijk de hele presentatie hier
Wooncollectief (CPO) oplossing voor bouwen van wonen met zorg op maat
De interesse in Wooncollectieven is veel groter dan gedacht. Dit blijkt uit onderzoek van Stichting Samenbouwen.in. Echter bij veel woningzoekenden is het wooncollectief een onbekend fenomeen. De aantrekkelijkheid zit in twee zaken. De financiële voordelen van bouwen tegen kostprijs in plaats van marktprijs. Maar veel belangrijker; de specifieke woon- en zorgwensen zelf invullen en optimaliseren, iets waar steeds meer mensen om vragen. CPO ondervindt in de hedendaagse praktijk nogal wat tegenwind, met name bij gemeenten, waardoor deze ‘Derde Bouwstroom’ naast de corporaties en commerciële ontwikkelaars nog moet uitgroeien tot een volwaardig aandeel in de totale woningproductie.
Gelukkig zijn er genoeg goede voorbeelden met mooie, succesvolle projecten en tevreden bewoners. Adri Geerts, voorzitter Stichting Samenbouwen.in, Aad van Leeuwen, Vastgoedregisseur, en Benjamin van Tiggelen laten je zien dat via de concepten Ledusam en Buurtwonen er sprekende voorbeelden zijn die handelingsperspectief bieden.
Bekijk de hele presentatie hier
Het Wonen en Zorg Congres is georganiseerd door BeBright en Rabobank in samenwerking met ActiZ en Dutch Health Hub.